Μια καλή δίαιτα
Αν είσαι οροθετικός δεν χρειάζεται να κάνεις κάποια δραστική αλλαγή στη διατροφή σου. Η διατροφή που ακολουθείς πιθανώς καλύπτει όλες τις διατροφικές σου ανάγκες. Καλή δίαιτα είναι αυτή που είναι ισορροπημένη και περιλαμβάνει τα παρακάτω είδη:
Αμυλούχες τροφές όπως ψωμί, δημητριακά, μπανάνες, πατάτες, ζυμαρικά και ρύζι. Οι αμυλούχες τροφές πρέπει να είναι η βάση της διατροφής σου για να σου δίνουν υδατάνθρακες για ενέργεια, βιταμίνες, μέταλλα και φυτικές ίνες. Πρέπει να καταναλώνεις αμυλούχες τροφές σε κάθε γεύμα, τέσσερις έως έξι μερίδες κάθε μέρα. Μία μερίδα ισοδυναμεί με μια φέτα ψωμί ή μια μέτρια πατάτα ή ένα μπολ δημητριακά ή ένα φλιτζάνι ρύζι ή ένα φλιτζάνι ζυμαρικά.
Τα φρούτα και τα λαχανικά προσφέρουν βιταμίνες, ανόργανα άλατα, φυτικές ίνες και ενέργεια. Πρέπει να καταναλώνεις πέντε μερίδες ημερησίως. Η μερίδα ισοδυναμεί με ένα ολόκληρο φρούτο ή ποσότητα λαχανικών όση μια κουτάλα σερβιρίσματος ή ένα μικρό ποτήρι χυμό φρούτου ή μια χούφτα αποξηραμένα φρούτα.
Το κρέας, τα πουλερικά,το ψάρι, τα αυγά, τα όσπρια και οι ξηροί καρποί προσφέρουν πρωτεΐνες, ανόργανα άλατα και βιταμίνες. Προσπάθησε να τρως δύο έως τρεις μερίδες ημερησίως. Μία μερίδα ισοδυναμεί με δύο αυγά μετρίου μεγέθους ή ένα κομμάτι κρέας 100g ή 150g, ψάρι ή ένα μικρό πιάτο βραστά όσπρια.
Τα γαλακτοκομικά προϊόντα όπως γάλα, τυρί και γιαούρτι προσφέρουν βιταμίνες, ανόργανα άλατα και ασβέστιο. Πρέπει να καταναλώνεις τρεις μερίδες ημερησίως. Μία μερίδα ισοδυναμεί με το ένα τρίτο ενός μπουκαλιού γάλα ή ένα μικρό κεσεδάκι γιαούρτι ή ένα κομμάτι τυρί σε μέγεθος σπιρτόκουτου.
Το λίπος όπως το μαγειρικό λάδι, το βούτυρο, η μαργαρίνη, το κρέας και άλλα πρωτεϊνούχα τρόφιμα προσφέρουν ενέργεια, απαραίτητα λιπαρά οξέα και τις λιποδιαλυτές βιταμίνες A, D, E και K. Προσφέρουν επίσης ασβέστιο και φώσφορο. Συνιστάται να μην καταναλώνεις περισσότερο από το 1/3 των ημερήσιων θερμίδων σου από τα λίπη. Αν τρως πολλές λιπαρές τροφές, θα πάρεις βάρος και θα αυξήσεις τα επίπεδα των λιπιδίων στο αίμα. Τα λιπίδια αυξάνουν την πιθανότητα να αναπτύξεις καρδιαγγειακά νοσήματα και μερικούς καρκίνους.
Διαιτολόγοι
Μπορείς να ζητήσεις συμβουλές σχετικά με τις διατροφικές σου ανάγκες από ένα διαιτολόγο. Μερικές Μονάδες Λοιμώξεων ίσως να σε παραπέμψουν σε εξειδικευμένο διαιτολόγο, ο οποίος μπορεί:
• Να σου πει αν η διατροφή που ακολουθείς ικανοποιεί τις διατροφικές σου ανάγκες.
• Να σου δώσει συμβουλές σχετικά με τις αλλαγές που πρέπει να κάνεις στη διατροφή σου.
• Να ελέγξει το βάρος σου και να διαπιστώσει αν η αναλογία λίπους και μυών είναι κανονική.
• Να σε συμβουλεύσει για τις διατροφικές αλλαγές που πρέπει να κάνεις αν είσαι άρρωστος.
• Να σε συμβουλεύσει για την ασφάλεια των τροφίμων.
Ο διαιτολόγος μπορεί επίσης να υπολογίσει το δείκτη μάζας σώματος, που δείχνει αν το βάρος είναι ανάλογο με το ύψος σου.
Συμπληρώματα
Πολλοί οροθετικοί παίρνουν συμπληρώματα διατροφής, βιταμίνες ή φυτικές ουσίες, ελπίζοντας ότι έτσι θα ενισχύσουν το ανοσοποιητικό σύστημα και γενικά την υγεία τους. Υπάρχουν μερικές ενδείξεις ότι οι πολυβιταμίνες μπορεί να επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου σε χώρες όπου δεν υπάρχει πρόσβαση στην αντιρετροϊκή αγωγή. Όμως οι βιταμίνες και τα συμπληρώματα δεν αντικαθιστούν την αγωγή. Στην καλύτερη περίπτωση την υποστηρίζουν.
Είναι γνωστό ότι συγκεκριμένα συμπληρώματα, όπως μεγάλες δόσεις σκόρδου, μπορεί να εμποδίσουν μερικά αντιρετροϊκά φάρμακα να δράσουν με τον ενδεδειγμένο τρόπο. Οι περισσότεροι γιατροί συνιστούν μια ισορροπημένη διατροφή, που είναι ικανή να καλύψει τις διατροφικές σου ανάγκες. Δεν συνιστώνται τεράστιες δόσεις συμπληρωμάτων.
Μεγάλες δόσεις βιταμίνης Α μπορούν να προκαλέσουν εμετό, πονοκέφαλο, ζημιά στο συκώτι και τα οστά.
Η βιταμίνη C σε δόσεις μεγαλύτερες των 1000mg ημερησίως μπορεί να προκαλέσει πέτρες στα νεφρά, διάρροια και σκλήρυνση των αρτηριών, ενώ έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τη συγκέντρωση ενός φαρμάκου που τώρα χρησιμοποιείται σπάνια: της αντιπρωτεάσης Indinavir (Crixivan).
Ο ψευδάργυρος σε δόσεις πάνω από 75mg την ημέρα έχει συσχετιστεί με ανεπάρκεια χαλκού, όπως επίσης με μείωση των λευκών ή/και των ερυθρών αιμοσφαιρίων.
Το σελήνιο σε δόσεις μεγαλύτερες των 750 micrograms την ημέρα έχει συσχετιστεί με καταστολή του ανοσοποιητικού.
Η βιταμίνη B6 σε δόσεις άνω των 2g την ημέρα μπορεί να προκαλέσει καταστροφή στα νεύρα, αλλά ακόμα δόσεις τόσο μικρές όσο 50mg την ημέρα είναι γνωστό ότι προκαλούν περιφερική νευροπάθεια (επώδυνη καταστροφή των νεύρων), κυρίως στα πόδια.
Το αλκοόλ στη διατροφή
Δεν έχει αποδειχθεί ότι η μικρή κατανάλωση αλκοόλ προκαλεί βλάβη στους οροθετικούς. Δύο ποτήρια κρασί ή μια μπύρα την ημέρα σε βοηθούν να μειώσεις το στρες και τη νευρικότητα και να ελέγξεις την όρεξή σου. Υπάρχει επίσης ένδειξη ότι ένα ή δύο ποτήρια οινοπνευματώδους ποτού κάθε μέρα προστατεύουν από καρδιαγγειακά νοσήματα.
Αυτή δεν είναι δικαιολογία να πίνεις πολύ. Το πολύ ποτό επηρεάζει το ανοσοποιητικό σύστημα και επιβραδύνει την ανάρρωση από την ασθένεια. Μπορεί επίσης να προκαλέσει φλεγμονή στο συκώτι (ηπατίτιδα). Αν έχεις ιογενή ηπατίτιδα (ηπατίτιδα A, ηπατίτιδα B και ηπατίτιδα C), πρέπει να μιλήσεις με το γιατρό σου για το αν είναι ασφαλές να πίνεις έστω και λίγο αλκοόλ. Το συκώτι παίζει σημαντικό ρόλο στο μεταβολισμό των φαρμάκων, κυρίως των αντιρετροϊκών, γι’ αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό να κρατάς το συκώτι σου υγιές.
Το αλκοόλ αλληλεπιδρά άσχημα με μερικά φάρμακα, γι’ αυτό κάθε φορά που πρόκειται να πάρεις ένα φάρμακο για πρώτη φορά πρέπει να ρωτήσεις το γιατρό σου αν επιτρέπεται να πίνεις αλκοόλ όταν παίρνεις το φάρμακο.
Φαγητό, ποτό και αντιρετροϊκά φάρμακα
Οι συνδυασμοί των αντιρετροϊκών φαρμάκων μπορεί να απαιτήσουν μερικές από τις ακόλουθες αλλαγές στις διατροφικές σου συνήθειες:
• να τρως την ίδια ώρα που παίρνεις τα φάρμακά σου,
• να αποφεύγεις να τρως για περίπου δύο ώρες πριν ή μια ώρα μετά από την ώρα που πήρες τα φάρμακά σου,
• να τρως ή να αποφεύγεις συγκεκριμένα φαγητά, για να είσαι βέβαιος ότι απορροφάς τα φάρμακά σου κανονικά.
Όταν ο γιατρός σου γράψει ένα νέο φάρμακο, θα σου πει αν υπάρχουν διαιτητικοί περιορισμοί.
Λιποδυστροφία και διατροφή
Σε οροθετικούς που παίρνουν αντιρετροϊκά έχουν παρατηρηθεί μεταβολές στον τρόπο που το σώμα μεταβολίζει, χρησιμοποιεί και αποθηκεύει το λίπος. Αυτό ίσως οδηγήσει σε μεταβολές στο σχήμα του σώματος ή σε πολύ υψηλά επίπεδα λιπιδίων στο αίμα, που αυξάνουν τον κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων, εμφράγματος και διαβήτη.
Οι αλλαγές στη διατροφή συμβάλλουν στη μείωση των λιπιδίων. Αν ο γιατρός σε ενημερώσει ότι έχεις αυξημένα λιπίδια, προσπάθησε να μειώσεις την κατανάλωση κορεσμένων λιπαρών, όπως τα γαλακτοκομικά προϊόντα, το κόκκινο κρέας, τα ζωικά λίπη, καθώς επίσης τη ζάχαρη και το αλκοόλ.
Το ιχθυέλαιο περιέχει υψηλά επίπεδα λιπαρών οξέων που ονομάζονται ωμέγα-3, που μειώνουν τα λιπίδια στο αίμα. Ψάρια όπως το σκουμπρί, ο σολομός και η πέστροφα είναι καλή πηγή λιπαρών οξέων. Επίσης, προσπάθησε να τρως τουλάχιστον πέντε μερίδες φρέσκων φρούτων και λαχανικών ημερησίως, τα οποία προστατεύουν την καρδιά.
Παρ’ όλα αυτά η βελτίωση της διατροφής σου πιθανότατα θα έχει μικρή επίδραση στη μείωση των λιπιδίων, όταν αυτή οφείλεται στα φάρμακα. Για το λόγο αυτό, συζήτησε με το γιατρό σου τι άλλες λύσεις έχεις, π.χ. να πάρεις ειδικά φάρμακα για τη μείωση των λιπιδίων ή ακόμη και να αλλάξεις αγωγή, αν είναι εφικτό.
Υπάρχουν περισσότερες πληροφορίες σχετικά με λιποδυστροφία στο τμήμα Ανεπιθύμητες ενέργειες.
Απώλεια βάρους
Όταν δεν αισθάνεσαι καλά, συνήθως χάνεις την όρεξή σου. Η απώλεια βάρους μπορεί να είναι επικίνδυνη, διότι μειώνει την ικανότητα του σώματος να αντιμετωπίσει τις λοιμώξεις και να αναρρώσει. Χάνοντας ακούσια μόλις το 3% του σωματικού βάρους μπορεί να αυξηθεί ο κίνδυνος να αρρωστήσεις σοβαρά.
Οι διαιτολόγοι μπορούν να σε συμβουλέψουν πώς να καλύψεις τις διατροφικές σου ανάγκες σε περίπτωση ασθένειας.
Διάρροια και διατροφή
Η διάρροια είναι συχνή στους οροθετικούς. Προκαλείται από τον ιό, από λοίμωξη ή από φάρμακα.
Η διάρροια είναι ανεπιθύμητη ενέργεια των περισσότερων αναστολέων της πρωτεάσης, όπως επίσης μερικών νουκλεοσιδικών και ορισμένων αντιβιοτικών. Με κάποια φάρμακα, η διάρροια σταματά μετά τις πρώτες εβδομάδες της θεραπείας, αλλά σε μερικούς ανθρώπους γίνεται μόνιμο χαρακτηριστικό της ζωής τους. Η ένταση της διάρροιας διαφέρει από άτομο σε άτομο.
Οι αλλαγές στη διατροφή έχουν μικρή επίδραση στη διάρροια που προκαλείται από τα φάρμακα. Όμως ο γιατρός μπορεί να σου γράψει κάποιο φάρμακο για να σε βοηθήσει να περιορίσεις τη διάρροια. Μερικά από αυτά είναι:
• Imodium, αντιδιαρροϊκό φάρμακο.
• Τα συμπληρώματα ασβεστίου έχει αποδειχθεί ότι μειώνουν τη διάρροια που σχετίζεται με αναστολείς πρωτεάσης.
Αν έχεις επίμονη και έντονη διάρροια, είναι πιθανό να χάνεις πολύτιμα θρεπτικά συστατικά. Η κατανάλωση μπανάνας, κοτόπουλου και ψαριού συμβάλλει στην αποκατάσταση των επιπέδων του καλίου, το οποίο εξαντλείται σε όσους έχουν σοβαρή διάρροια. Να αποφεύγεις τον καφέ, τα ωμά λαχανικά και τα πικάντικα τρόφιμα, γιατί μπορεί να τη χειροτερέψουν.