26 Ιουνίου 2023
Το παρόν κείμενο δεν αποτελεί κάποιο «επετειακό» κομμάτι ούτε και κάποιου είδους απολογισμό. Οι επετειακές προσεγγίσεις δεν μας ταιριάζουν, όπως και ο κυνισμός που τις συνοδεύει σε κάποιες περιπτώσεις, ενώ ένα απολογιστικό κείμενο θα ήταν υπερβολικά εκτενές για αυτή την περίσταση.
Κάθε τέτοια μέρα, που επισήμως αποκαλείται «κατά των ναρκωτικών» αλλά όσοι δραστηριοποιούμαστε στην μείωση βλάβης στη βάση των ομοτίμων την ονομάζουμε «για τα ναρκωτικά» και για μας αποτελεί μια καθημερινότητα, μας δίνεται η ευκαιρία να μιλήσουμε για όσα μας απασχολούν και να αναγνωρίσουμε τις θετικές εξελίξεις αλλά και τις μελλοντικές προκλήσεις στο πεδίο – όχι σαν αυτόκλητοι σωτήρες, αλλά σαν άνθρωποι που έχουμε βιώσει στο πετσί μας τις πολιτικές για τα ναρκωτικά της χώρας μας και τις θεραπευτικές (ή αντιθεραπευτικές σε κάποιες περιπτώσεις) προσεγγίσεις. Επίσης, έχουμε πλέον την κατάλληλη ομοταγή εκπαίδευση, την εμπειρία από το πεδίο και μια διαρκή επικοινωνία, συνεργασία και όσμωση με τις μεγαλύτερες οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών του εξωτερικού για τον HIV, την μείωση βλάβης και τις πολιτικές για τα ναρκωτικά.
Παρόλα αυτά, σε πολλές περιπτώσεις, θεωρούμαστε οι πλέον ακατάλληλοι να εκφέρουμε άποψη για το ακανθώδες πεδίο των «εξαρτήσεων», ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που προσπαθούν να μας εκτοπίσουν άνθρωποι δίχως κλινική εμπειρία, βιωματικό υπόβαθρο ή οποιουδήποτε ειδους θεωρητική συγκρότηση, που θεωρούν ότι μπορούν να μιλούν και να αποφασίζουν για εμάς χωρίς εμάς. Όλα τα παραπάνω είναι εκφάνσεις του πολλαπλού και πολυδιάστατου στίγματος που φέρουμε και που στην πρώτη ευκαιρία υπογραμμίζουν με έμμεσο τρόπο οι «επαγγελματίες σωτήρες» για να μας υπενθυμίσουν πως αυτοί γνωρίζουν καλύτερα από εμάς, και ότι το πεδίο άσκησης συνηγορίας και πολιτικής δεν μας αρμόζει.
Όσον αφορά στην κατάσταση στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σημαντικές τομές με την ανάπτυξη μιας πληθώρας υπηρεσιών που έχουν λύσει προβλήματα που αντιμετωπίζαμε παλαιότερα, όπως η στέγαση και η ύπαρξη ενός ασφαλούς χώρου χρήσης. Επίσης, έχουμε φτάσει σε ένα υψηλό επίπεδο συνεργασίας με τους ανθρώπους που στελεχώνουν τις υπηρεσίες και τους οργανισμούς αυτούς, κάτι το οποίο είναι προς όφελος της θιγόμενης κοινότητας.
Πρέπει, όμως, να επισημάνουμε πως όταν μιλάμε για το πεδίο, μιλάμε για κάτι διαρκώς μεταβαλλόμενο, αφού οι ετερόκλητες κοινότητες ανθρώπων που το συνιστούν είναι πάντα ένα ή περισσότερα βήματα μπροστά από τις πολιτικές και τις υπηρεσίες. Έτσι, αναγνωρίζουμε ως φαινόμενα που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε: την εξάπλωση της χρήσης του shisha (κρυσταλλική μεθαμφεταμίνη κάκιστης ποιότητας) και τις συνεπακόλουθες αλλαγές που έχει επιφέρει στον ψυχισμό των προβληματικών χρηστών του, τα συνθετικά οπιοειδή (που θερίζουν στη Βόρεια Αμερική), το φαινόμενο του chemsex, την πλήρη απουσία της ΛΟΑΤΚΙ+ συμπερίληψης στις υπηρεσίες που απευθύνονται στους χρήστες, αλλά και το χάσμα μεταξύ της ιατρικοποιημένης μείωσης βλάβης και εκείνης στη βάση των ομοτίμων. Φαίνεται, επίσης, σε κάποιες περιπτώσεις πόσο ισχυρή είναι η κληρονομιά των τιμωρητικών εξευτελιστικών πρακτικών «σκληρής αγάπης», αλλά και η έλλειψη επικαιροποιημένων και evidence-based πρακτικών που δε βασίζονται σε απαρχαιωμένες και αναποτελεσματικές προσεγγίσεις. Θα πρέπει, επίσης, να σημειώσουμε την παρουσία τόσων ιδιωτικών αυτοαποκαλούμενων κέντρων απεξάρτησης αμφιβόλου αποτελεσματικότητας και επιστημονικής κατάρτισης που δεν ελέγχονται και που εμπορεύονται τον ανθρώπινο πόνο και την απελπισία των χρηστών και του εγγύτερου τους υποστηρικτικού πλαισίου.
Κλείνοντας, αναγνωρίζουμε ως ανάγκη την εναρμόνιση της χώρας μας με την Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τα Ναρκωτικά και το αντίστοιχο Σχέδιο Δράσης, τα οποία προτείνουν την ενεργή και ουσιαστική συμμετοχή της Κοινωνίας των Πολιτών και της θιγόμενης κοινότητας στο σχεδιασμό και την υλοποίηση των υπηρεσιών και των πολιτικών που άμεσα επηρεαζουν τις ζωές της. Εμείς θα συνεχίσουμε το έργο μας, όπως και να έχει, συναντώντας τους ανθρώπους στο σημείο που βρίσκονται αλλά χωρις να τους αφήνουμε εκεί…
Μάριος Ατζέμης, Υπεύθυνος Μείωσης Βλάβης
