26 Ιουλίου 2023
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) δημοσίευσε νέες επιστημονικές κατευθυντήριες γραμμές για τον HIV στο 12ο Συνέδριο του International AIDS Society στο Brisbane της Αυστραλίας.
Οι νέες οδηγίες του ΠΟΥ περιγράφουν το ρόλο της ιικής καταστολής του HIV και των μη ανιχνεύσιμων επιπέδων του ιού τόσο στη βελτίωση της (ατομικής) υγείας όσο και στην αναχαίτιση της περαιτέρω μετάδοσης του HIV. Οι οδηγίες περιγράφουν τα βασικά όρια του ιικού φορτίου και τις προσεγγίσεις για την μέτρηση των επιπέδων του ιού σε σχέση με αυτά τα όρια – για παράδειγμα, τα άτομα που ζουν με HIV και επιτυγχάνουν μη ανιχνεύσιμα επίπεδα ιού με συνεπή χρήση της αντιρετροϊκής θεραπείας, δεν μεταδίδουν τον HIV σε σεξουαλικούς/-ές συντρόφους και διατρέχουν χαμηλό κίνδυνο κάθετης μετάδοσης του HIV στα παιδιά τους. Τα στοιχεία δείχνουν επίσης ότι υπάρχει αμελητέος – σχεδόν μηδενικός – κίνδυνος μετάδοσης του HIV όταν ένα άτομο έχει ιικό φορτίο HIV μικρότερο ή ίσο με 1000 αντίγραφα ανά mL, κάτι που αναφέρεται επίσης συνήθως ως κατεσταλμένο ιικό φορτίο.
Η αντιρετροϊκή θεραπεία συνεχίζει να αλλάζει τη ζωή των ανθρώπων που ζουν με HIV. Τα άτομα που ζουν με HIV, διαγιγνώσκονται έγκαιρα και λαμβάνουν τη φαρμακευτική τους αγωγή σύμφωνα με τις οδηγίες, μπορούν να έχουν την ίδια κατάσταση υγείας και το ίδιο προσδόκιμο ζωής με αντίστοιχα άτομα που είναι αρνητικά στον ιό.
«Για περισσότερα από 20 χρόνια, οι χώρες σε όλο τον κόσμο βασίζονται στις τεκμηριωμένες κατευθυντήριες γραμμές του ΠΟΥ για την πρόληψη, τον έλεγχο και τη θεραπεία της HIV λοίμωξης», δήλωσε ο Tedros Adhanom Ghebreyesus, Γενικός Διευθυντής του ΠΟΥ. «Οι νέες κατευθυντήριες γραμμές που δημοσιεύουμε σήμερα θα βοηθήσουν τις χώρες να χρησιμοποιήσουν ισχυρά εργαλεία που έχουν τη δυνατότητα να αλλάξουν τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων που ζουν με τον HIV ή είναι ευάλωτοι σε αυτόν».
Στο τέλος του 2022, 29.8 εκατομμύρια από τα 39 εκατομμύρια άτομα που ζουν με HIV λάμβαναν αντιρετροϊκή αγωγή (δηλαδή το 76% όλων των ατόμων που ζουν με τον HIV), ενώ σχεδόν τα τρία τέταρτα από αυτά (71%) ζούσαν με καταστολή του HIV. Αυτό σημαίνει για όσους έχουν καταστάλει τον ιό ότι η υγεία τους είναι καλά προστατευμένη και δεν κινδυνεύουν να μεταδώσουν τον HIV σε άλλους ανθρώπους. Ενώ αυτή είναι μια πολύ θετική πρόοδος για τους ενήλικες που ζουν με HIV, η καταστολή του ιικού φορτίου στα παιδιά που ζουν με HIV αγγίζει μόλις το 46% – μια πραγματικότητα που χρήζει προσοχής άμεσα.
HIV και ευλογιά των πιθήκων (mpox)
Με ανάλυση των παγκόσμιων δεδομένων επιτήρησης που αναφέρθηκαν στον ΠΟΥ κατά τη διάρκεια της επιδημίας mpox σε πολλές χώρες, εντοπίστηκε ότι μεταξύ των περισσότερων από 82.000 κρουσμάτων mpox, διαθέτουμε πληροφορίες για το HIV status περίπου 32.000 περιπτώσεων. Μεταξύ αυτών, το 52% ζούσε με τον HIV, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες (ΑΣΑ) – και πάνω από το 80% ανέφεραν τη σεξουαλική επαφή ως τον πιο πιθανό τρόπο μόλυνσης με mpox.
Μεταξύ των 16.000 ατόμων που διαγνώστηκαν με mpox και ζούσαν με HIV, περίπου το ένα τέταρτο (25%) είχε προχωρημένη νόσο HIV ή ανοσοκαταστολή – γεγονός που οδηγεί σε αυξημένο κίνδυνο νοσηλείας ή και θανάτου. Τα άτομα που ζούσαν με HIV, λάμβαναν θεραπεία και είχαν καλή ανοσία, είχαν παρόμοια έκβαση νοσηλείας και πιθανότητες θανάτου με όσα ήταν αρνητικά στον HIV.
Βάσει αυτών των ευρημάτων, ο ΠΟΥ συνιστά στις χώρες να ενσωματώσουν την ανίχνευση, την πρόληψη και τη φροντίδα/θεραπεία του mpox στα υφιστάμενα καινοτόμα προγράμματα πρόληψης και ελέγχου του HIV και των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων λοιμώξεων.
Για να κατανοήσει πώς να προετοιμαστεί καλύτερα και να ανταποκριθεί σε μελλοντικές εξάρσεις του mpox, ο ΠΟΥ ηγήθηκε μιας ηλεκτρονικής έρευνας τον Μάιο του 2023 για να αξιολογήσει τις εμπειρίες της κοινότητας από την επιδημία mpox του 2022-2023 στην Ευρώπη και την Αμερική.
Περισσότερα από 24.000 άτομα συμμετείχαν στην έρευνα, η οποία επικεντρώθηκε στους άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες, καθώς και σε άτομα τρανς ή με άλλη ταυτότητα φύλου, με 16.875 τελικούς συμμετέχοντες που πληρούσαν τα κριτήρια. Σχεδόν το 51% είχε αλλαγές στη σεξουαλική του συμπεριφορά (π.χ. μείωση του αριθμού των σεξουαλικών συντρόφων) και το 35% διατήρησε τις αλλαγές αυτές ένα χρόνο αργότερα. Τα ευρήματα αυτής της έρευνας παρέχουν πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με τις εμπειρίες και τις ανάγκες των θιγόμενων κοινοτήτων και υπογραμμίζουν τη σημασία της αύξησης της πρόσβασης στον εμβολιασμό κατά της ευλογιάς των πιθήκων και στις διαγνωστικές εξετάσεις σε παγκόσμιο επίπεδο.
HIV και COVID-19
Μια επικαιροποιημένη ανάλυση της παγκόσμιας κλινικής πλατφόρμας του ΠΟΥ για τον COVID-19 έως τον Μάιο του 2023 αποκάλυψε σημαντικά υψηλό κίνδυνο θανάτου σε άτομα που ζουν με HIV και νοσηλεύονται για COVID-19 σε όλα τα κύματα παραλλαγών πριν από τη Δέλτα, κατά τη Δέλτα και την Όμικρον, με συνολικό ποσοστό ενδονοσοκομειακής θνησιμότητας 20%-24%. Για τα άτομα που είναι αρνητικά στον HIV, ο κίνδυνος θανάτου μειώθηκε κατά τη διάρκεια του κύματος παραλλαγής Όμικρον κατά 53%-55% σε σύγκριση με τα κύματα παραλλαγής πριν από τη Δέλτα και κατά τη Δέλτα – αλλά για τα άτομα που ζουν με HIV, η ποσοστιαία μείωση της θνησιμότητας κατά την περίοδο του κύματος Όμικρον σε σύγκριση με τα άλλα κύματα ήταν μέτρια (16%-19%). Η διαφορά αυτή είχε ως αποτέλεσμα 142 φορές αυξημένο κίνδυνο θανάτου για τα άτομα που ζουν με HIV σε σύγκριση με τα άτομα χωρίς HIV κατά την περίοδο του κύματος Όμικρον.
Οι παράγοντες κινδύνου για θάνατο εντός του νοσοκομείου που ήταν κοινοί σε όλα τα κύματα της πανδημίας ήταν ο χαμηλός αριθμός CD4 (λιγότερο από 200 κύτταρα/m3) και η σοβαρή ή κρίσιμη ασθένεια COVID-19 κατά την εισαγωγή στο νοσοκομείο.
«Η λοίμωξη HIV που δεν έχει τεθεί υπό έλεγχο παραμένει παράγοντας κινδύνου για κακή έκβαση ασθένειας ή και θάνατο στην επιδημία mpox και στην πανδημία COVID-19», δήλωσε η Meg Doherty, Διευθύντρια των Παγκόσμιων Προγραμμάτων του ΠΟΥ για τον HIV, την ηπατίτιδα και τις σεξουαλικώς μεταδιδόμενες λοιμώξεις. «Πρέπει να διασφαλίσουμε την ενσωμάτωση των όσων έχουμε μάθει για τον HIV στην ετοιμότητά μας και την αντιμετώπιση πανδημιών. Η προστασία των ατόμων που ζουν με HIV από μελλοντικές πανδημίες είναι ζωτικής σημασίας και ενισχύει την ανάγκη να διασφαλιστεί η πρόσβαση σε εξετάσεις και θεραπεία για τον HIV και σε προληπτικά εμβόλια για τον ιό mpox και τον COVID-19 για να σωθούν ζωές – οι αποκρίσεις που αποδεδειγμένα λειτουργούν για τον HIV θα είναι επωφελείς και για την αντιμετώπιση μελλοντικών πανδημιών».
Βελτιστοποίηση των υπηρεσιών εξέτασης για τον HIV μέσω διευρυμένων επιλογών εξέτασης και απλουστευμένης παροχής υπηρεσιών
Με τις νέες συστάσεις σχετικά με τις εξετάσεις για τον HIV, ο ΠΟΥ καλεί τις χώρες να επεκτείνουν τη χρήση του αυτοελέγχου (self-testing) για τον HIV και να προωθήσουν τις εξετάσεις μέσω κοινοτικών δικτύων ή δικτυώσεων ερωτικών συντρόφων για να αυξήσουν την προσβασιμότητα των εξετάσεων και να ενισχύσουν την έναρξη/υιοθέτηση υπηρεσιών πρόληψης και θεραπείας του HIV σε περιοχές υψηλής επιβάρυνσης ή περιοχές με τα μεγαλύτερα κενά ως προς τη ευρεία διαθεσιμότητα εξετάσεων.
Η σύσταση αυτή έρχεται σε μια κρίσιμη στιγμή, όπου η αυτοφροντίδα και ο αυτοέλεγχος αναγνωρίζονται όλο και περισσότερο ως τρόποι για την αύξηση της προσβασιμότητας, της αποτελεσματικότητας και της αποδοχής της υγειονομικής περίθαλψης σε πολλούς διαφορετικούς τομείς ασθενειών, συμπεριλαμβανομένου και του HIV.
Πρωτοβάθμια υγειονομική περίθαλψη και HIV
Ένα νέο πλαίσιο πολιτικής για την πρωτοβάθμια υγειονομική περίθαλψη και τον HIV θα βοηθήσει τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων να βελτιστοποιήσουν το έργο και τη συνεργασία που βρίσκονται σε εξέλιξη για την προώθηση της πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης και της αντιμετώπισης συγκεκριμένων νοσημάτων, συμπεριλαμβανομένου του HIV. Κατά το δεύτερο έτος εφαρμογής, οι παγκόσμιες στρατηγικές του τομέα της υγείας για τον HIV, την ιογενή ηπατίτιδα και τις σεξουαλικά μεταδιδόμενες λοιμώξεις για την περίοδο 2022-2030 υποστηρίζουν ενεργά τις συνέργειες στο πλαίσιο της καθολικής υγειονομικής κάλυψης και της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας.
«Ο τερματισμός του AIDS είναι αδύνατος χωρίς την αξιοποίηση των ευκαιριών σε όλα τα συστήματα υγείας και εντός αυτών, μεταξύ άλλων μαζί με τις κοινότητες και στο πλαίσιο της πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης», δήλωσε ο Jérôme Salomon, Βοηθός Γενικού Διευθυντή του ΠΟΥ, για την καθολική υγειονομική κάλυψη, τις μεταδοτικές και μη μεταδοτικές ασθένειες.
Αυτή η τελευταία έρευνα και οι κατευθυντήριες γραμμές παρουσιάζονται σε μια περίοδο κατά την οποία η πρόοδος προς τον τερματισμό της παγκόσμιας επιδημίας του AIDS έχει καθυστερήσει μετά την πανδημία COVID-19, αλλά το κενό δείχνει να καλύπτεται με ταχείς ρυθμούς, με ορισμένες χώρες να χαράζουν τώρα μια τέτοια πορεία, όπως η Αυστραλία, η Μποτσουάνα, η Εσβατίνι, η Ρουάντα, η Ενωμένη Δημοκρατία της Τανζανίας και η Ζιμπάμπουε και 16 άλλες χώρες που βρίσκονται κοντά στην επίτευξη των παγκόσμιων στόχων 95-95-95, οι οποίοι αποσκοπούν στο 95% των ατόμων που ζουν με HIV να γνωρίζουν την κατάστασή τους, στο 95% των διαγνωσμένων να λαμβάνουν θεραπεία και στο 95% των ατόμων που λαμβάνουν θεραπεία να έχουν κατεσταλμένο ιικό φορτίο.
