9 Μαΐου 2016
*Ο Μάριος Ατζέμης είναι μέλος της ομάδας Μείωσης Βλάβης της “Θετικής Φωνής”
Στις 30 Μαρτίου ως Σύλλογος Οροθετικών Ελλάδας και ως τμήμα δράσεων μείωσης βλάβης διοργανώσαμε ημερίδα αφιερωμένη στο αντικείμενο αυτό. Η Μείωση Βλάβης μπορεί να οριστεί σε γενικές γραμμές ότι αποτελεί ένα σύνολο από πρακτικές, στρατηγικές και ιδέες που αποσκοπούν στη μείωση των αρνητικών συνεπειών που συνδέονται με την χρήση ψυχοδραστικών ουσιών.
Στη φετινή ημερίδα σκεφτήκαμε να έχουμε προσκεκλημένους από το εξωτερικό και πιο συγκεκριμένα από την Πορτογαλία, την Δημοκρατία της Τσεχίας, και τις ΗΠΑ. Είναι χώρες όπου οι πολιτικές τους απέναντι στη χρήση και στους χρήστες μας κίνησαν το ενδιαφέρον για διαφορετικούς λόγους η καθεμία. Επίσης σκεφτήκαμε ότι η καταγεγραμμένη συγκρότηση εμπειρίας των εισηγητών από το πεδίο θα μπορούσε να φανεί χρήσιμη σε όλους εμάς που ασχολούμαστε με το αντικείμενο.
Έτσι μας τίμησαν με την παρουσία τους η Paula Marques, ψυχολόγος, διευθύντρια του Τμήματος Κοινοτικής Παρέμβασης του Ινστιτούτου για τα Ναρκωτικά και την Εξάρτηση στην Λισαβόνα, ο Jindrich Voboril, ψυχολόγος, συντονιστής της Εθνικής Πολιτικής για τα Ναρκωτικά της Δημοκρατίας της Τσεχίας και η Joanne Csete, ακτιβίστρια και καθηγήτρια του Columbia University των ΗΠΑ, ειδική στις πολιτικές σχετικές με τις ψυχοδραστικές ουσίες.
Η Πορτογαλία αποτελεί ένα φωτεινό παράδειγμα για τις βέλτιστες πρακτικές μείωσης βλάβης και την εν γένει πολιτική της για τα ναρκωτικά. Στην εισήγηση της η Marques κατέστησε σαφές ότι στη χώρα της δεν αντιμετωπίζονται σαν εγκληματίες άρα δεν στιγματίζονται έντονα και η κοινωνική τους επανένταξη διευκολύνεται εάν και οι ίδιοι το επιθυμούν. Σημείωσε κάτι που όλοι γνωρίζουμε, ότι η πρόληψη είναι αποτελεσματικότερη από την καταστολή και ότι όταν θεσμοί όπως η Αστυνομία και η Εκκλησία συνεργάζονται με την κατάλληλα εκπαιδευμένη κοινότητα των χρηστών επιτυγχάνονται αξιοθαύμαστα αποτελέσματα. Σε συνθήκες οικονομικής κρίσης που αντιμετώπισε η Πορτογαλία και συνεχίζει να αντιμετωπίζει η χώρα μας ο κοινωνικός κανιβαλισμός είναι διάχυτος στα φτωχοποιημένα κοινωνικά στρώματα ενώ η χρήση ουσιών αυξάνεται. Οι ευάλωτες κοινωνικές ομάδες όπως οι χρήστες ψυχοδραστικών ουσιών που μπορεί επίσης να είναι οροθετικοί, φορείς ηπατίτιδας και άλλων Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενων Νοσημάτων αποτελούν εύκολο στόχο και τους ιδανικούς αποδιοπομπαίους τράγους για την λαϊκίστικη ακροδεξιά. Είναι αξιοσημείωτη η ανάμιξη και η συνεργασία της Αστυνομίας και της Εκκλησίας με την κοινότητα για να αποφεύγονται οι στοχοποίησεις και να επιτυγχάνεται το μέγιστο κοινωνικό όφελος το όποιο δεν είναι άλλο από την προστασία της δημόσιας υγείας.
Ο Jindrich Voboril στην ενδιαφέρουσα εισήγησή του μας τόνισε την ιδιαιτερότητα της Τσεχίας σχετικά με τις ψυχοδραστικές ουσίες. Η ύπαρξη του κομμουνιστικού καθεστώτος είχε ευνοήσει μια υποκουλτούρα οικιακής παρασκευής συνθετικών ναρκωτικών γιατί ήταν αδύνατη η εισαγωγή άλλων από το εξωτερικό. Αυτή η υποκουλτούρα γιγαντώθηκε με την κατάρρευση και η χρήση τύπων κρυσταλλικής μεθαμφεταμίνης δημιούργησε και ένα ”προφίλ” διαφορετικό από τον ηρωινομανή η τον πολυτοξικομανή που συναντάμε σε άλλες χώρες. Έτσι η αντιμετώπιση των χρηστών και η διαμόρφωση δομών μείωσης βλάβης όφειλε να ανταποκριθεί στο συγκεκριμένο προφίλ. Συμπερασματικά παρατηρούμε την ιδιάζουσα σημασία του πολιτικού, κοινωνικού, ιστορικού και πολιτισμικού πλαισίου στη χρήση και στην εξάρτηση αλλά και την αναγκαιότητα της ανταπόκρισης τον δομών για την αντιμετώπισή της. Είναι κάτι που βιώνουμε σήμερα στη χώρα μας με την ύπαρξη του ”σίσα”, ουσίας η οποία έχει τα χαρακτηριστικά εκείνα που ανέφερε ο Voboril. Παρασκευάζεται οικιακά, και δεν εισάγεται, διακινείται κυρίως από τους κατασκευαστές της και διαφέρει σε περιεκτικότητα δραστικών συστατικών από καιρό σε καιρό αλλά προσομοιάζει σε εμφάνιση και στο αποτέλεσμα με την κρυσταλλική μεθαμφεταμίνη. Είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε ότι οι υφιστάμενες δομές στη χώρα μας έχουν αρχίσει να ανταποκρίνονται στο συγκεκριμένο προφίλ του χρήστη συνθετικών ουσιών που σύμφωνα με τους επαγγελματίες ψυχικής υγείας εμφανίζεται πιο αποδιοργανωμένος ψυχικά και συναισθηματικά από τις προηγούμενες ”γενιές” χρηστών και πιο επιβαρυμένος σωματικά λόγω της υψηλής τοξικότητας και των δραστικών συστατικών των ουσιών αυτών.
Έτσι μπορούμε να συμπεράνουμε-ανάμεσα σε άλλα-ότι νέες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες δημιουργούνε και νέες ουσίες και κατά συνέπεια νέες ανάγκες ανταπόκρισης από τις δομές ψυχικής υγείας, μείωσης βλάβης, υποκατάστασης και απεξάρτησης.
Προσωπικά η τελευταία εισήγηση-αυτή της Joanne Csete-με άγγιξε πιο πολύ από όλες. Και αυτό γιατί περιέγραψε με αναλυτική σαφήνεια την κοινωνιολογική διάσταση του εγχειρήματος που βαπτίσθηκε ”WAR ON DRUGS” και μεταφράστηκε σαν πόλεμος ενάντια στα άτομα που κάνουν χρήση ουσιών. Θα ήθελα εδώ να σημειώσω ότι η φράση αυτή πρωτοχρησιμοποιήθηκε από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Richard Nixon στις 17 Ιουνίου του 1971 όπου και κάλεσε σε ”Εθνική Επιφυλακή” τους Αμερικανούς πολίτες απέναντι στη διάδοση της χρήσης ακατέργαστης κάνναβης (μαριχουάνα). Οι μηχανισμοί προπαγάνδας άρχισαν να προσομοιάζουν στη χρήση σα μεταδοτική ασθένεια όπως τα αφροδίσια νοσήματα και …την μαρξιστική κοσμοθεώρηση. Είναι η εποχή του ”Ψυχρού Πολέμου” και το επιτελείο του Νίξον διαμηνύει ότι η χρήση μαριχουάνας μαζί με …την ομοφυλοφιλία διασπείρονται από τους σοβιετικούς σαν μέρος ενός γενικότερου σχεδίου για την ολοκληρωτική διάλυση του Αμερικάνικου Πολιτισμού.
Η Csete αναφέρθηκε στη συγκεκριμένη περίοδο με μετέπειτα ”ομολογίες” των τότε κρατικών αξιωματούχων-κάποιοι μάλιστα φυλακίστηκαν λόγω του WATERGATE- ότι ο πόλεμος κατά των ναρκωτικών είχε σαν βασικό στόχο την καταστολή φυλετικών ομάδων όπως οι ΑφροΑμερικάνοι και οι Ισπανόφωνοι αλλά και το ευρύτερο κοινωνικό Κίνημα της Αμφισβήτησης της περιόδου εκείνης. Το εγχείρημα επαναπροωθήθηκε στη δεκαετία του 80 από τον πρόεδρο Ronald Reagan και τόνισε την ύπαρξη ενός αλληλοτροφοδοτούμενου συστήματος διαφθοράς -το ίδιο που ελέγχει την παράνομη αγορά- και που με τις κατάλληλες πιέσεις επηρεάζει τις απαγορευτικές πολιτικές καταστολής, την ιδιωτικοποίηση των φυλακών και τη δημιουργία νέων “πελατών” για τις τελευταίες με τους δρακόντειους νόμους περί χρήσης και κατοχής που ισχύουν στις ΗΠΑ.
Μπορούμε να συμπεράνουμε από αυτή την εντυπωσιακή εισήγηση -μαζί με όλα τα παραπάνω- ότι οι χρήστες χρησιμοποιήθηκαν σαν μία ακόμα αναπαράσταση του ”εσωτερικού εχθρού” που απειλεί να διαλύσει τις πατροπαράδοτες αξίες μιας ηθικής κοινωνίας βασισμένης στην οικογένεια και στη θρησκεία. Αυτό είναι κάτι που μπορούμε να συνδέσουμε άμεσα με την ενορχηστρωμένη από το Κράτος και τα ΜΜΕ , διαπόμπευση των οροθετικών ΧΕΝ γυναικών το 2012 για μικροπολιτικούς σκοπούς.
Υπάρχει ένα μνημειώδες κείμενο των Αντόρνο-Χορκχάιμερ που ονομάζεται ”ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΑΟΥΣΒΙΤΣ” Εκεί οι Γερμανοί κοινωνιολόγοι τονίζουν το χαρακτήρα που οφείλει να έχει η παιδεία για να αποφευχθεί η επανάληψη της φρίκης των στρατοπέδων συγκέντρωσης και του ολοκαυτώματος. Αυτό το κείμενο επικαλέσθηκα κλείνοντας την ημερίδα λέγοντας πως αν μπορούσαμε να της δώσουμε ένα τίτλο αυτός θα ήταν ”ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΣΤΑ ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ” με υπότιτλο ”Συμπεράσματα για να μην επαναλάβουμε τα λάθη που φυλάκισαν, διαπόμπευσαν και εκμηδένισαν ηθικά, ψυχικά και φυσικά αναρίθμητους χρήστες ουσιών για δεκαετίες”. Στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας και εξόντωσης υπάρχουν ακόμα σε πολλά μέρη του κόσμου και σε χώρες όπως η Καμπότζη, εκεί καταλήγουν οι χρήστες μετά την σύλληψη τους. Παρατηρούσα τις αφίσες των προπαγανδιστικών φιλμ ενάντια στη κάνναβη που μας έδειξε η Joanne. Όπως είπα λίγο πριν κλείσω την ημερίδα ανήκουν στην ίδια ιστορική περίοδο και έχουν την ίδια αισθητική με τα φιλμ του Υπουργού Προπαγάνδας του 3ου Ράιχ, Dr Joseph Goebbels τα οποία στοχοποιούσαν τους Εβραίους. Και τα δύο έχουν το ίδιο αφήγημα το οποίο αναπαριστά μιάσματα-υπανθρώπους επικίνδυνους να μολύνουν τον υγιή κοινωνικό ιστό και άρα άξιους εξόντωσης. Από το UNGASS που έλαβε χώρα μεταξύ 19 με 21 Απριλίου φέτος μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η διεθνής κοινότητα δεν πήρε το μάθημα της . Η δεν ήθελε να το πάρει. Το έγκυρο και προσγειωμένο DRUG POLICY ALLIANCE χαρακτηριστικά αναφέρει ότι ήταν ”άλλη μία χαμένη ευκαιρία” ,παρ’ όλη τη προσπάθεια χωρών σαν τη Δημοκρατία της Τσεχίας-ανάμεσα σε άλλες- και του προσκεκλημένου μας Εθνικού Συντονιστή.
Το Σάββατο που μας πέρασε ήταν η Διεθνής Ημέρα Μείωσης Βλάβης. Αυτή αναπόφευκτα περνάει από την άρση των όρων του κοινωνικού αποκλεισμού και του στίγματος που κουβαλάει η κοινότητα προέλευσης μου, δηλαδή οι οροθετικοί πρώην και ενεργοί χρήστες . Και συναντά αναπόφευκτα την εκπαίδευση που οφείλουμε να έχουμε μετά την παταγώδη αποτυχία του ”WAR ON DRUGS” για να μη χαθούν κι άλλες ζωές μάταια…
