26 Ιουνίου 2019
Κάθε χρόνο τέτοιες μέρες όπως όλοι γνωρίζουμε, λόγω της Παγκόσμιας Ημέρας κατά των Ναρκωτικών που εμείς την αποκαλούμε Παγκόσμια Ημέρα για τα Ναρκωτικά (και έχουμε καλούς λόγους για αυτό γιατί το ”κατά” όλες αυτές τις δεκαετίες σε επίπεδο πολιτικών έχει μεταφραστεί σε ωμή καταστολή και βία ,σε κάτι που είναι κατά των ίδιων των ανθρώπων που κάνουν χρήση) είμαστε σχεδόν στο ίδιο έργο θεατές για να χρησιμοποιήσω μιά κοινότοπη έκφραση.
Όπου το ίδιο έργο είναι ο αυτοδοξαστικός μονόλογος των ”ειδικών” (με η χωρίς εισαγωγικά) , ο απολογισμός του έργου των προγραμμάτων απεξάρτησης και μείωσης βλάβης ,τα στατιστικά στοιχεία του ΕΚΤΕΠΝ και οι εκδηλώσεις συνήθως εορταστικού χαρακτήρα που γίνονται σε όλη τη χώρα από τις εν λόγω μονάδες αντιμετώπισης της εξάρτησης. Ομως όπως και κάθε χρόνο μέσα σε όλα αυτά ,αυτό που συνήθως απουσιάζει είναι ο συνεκτικός λόγος των άμεσα θιγόμενων, των ιδίων δηλαδή των ανθρώπων που απαρτίζουν την κοινότητα των χρηστών και κυρίως των ενεργών, αυτών δηλαδή που δεν μπορούν ή δεν θέλουν να σταματήσουν τη χρήση. Ενώ όλοι εκφέρουν απόψεις και γνώμες πάνω στο πολυδιάστατο και πολύπλοκο φαινόμενο της χρήσης, ένα βιοψυχοκοινωνικό φαινόμενο που αντίστοιχα χρήζει και πολυδιάστατη αντιμετώπιση, είναι σαν να φαίνεται ότι ό λόγος της κοινότητας δεν χωράει, είναι ένας λόγος ανάξιος λόγου.
Αναπόφευκτα αυτό που μου έρχεται στο μυαλό σαν αμείλικτο ερώτημα είναι το τί ακριβώς έχει αλλάξει αυτή τη χρονιά σε σχέση με την προηγούμενη και τι αξίζει να αναφέρουμε. Σίγουρο είναι λοιπόν ότι εξαιρετικής σημασίας πράγματα έχουν όντως αλλάξει και μάλιστα προς την θετική κατεύθυνση. Αυτό μπορεί να συμπεράνει κάποιος διαβάζοντας την αφιέρωση στην αρχή του ενημερωτικού βιβλιαρίου του ΕΚΤΕΠΝ, μία αφιέρωση που μας γέμισε χαρά και ικανοποίηση: ” Στις Μη-Κυβερνητικές Οργανώσεις και στο Δίκτυο Ομοτίμων Χρηστών που αγωνίστηκαν και πέτυχαν να ανοίξει ο δρόμος για τους Χώρους Εποπτευόμενης Χρήσης. Οχι μόνο λοιπόν βρισκόμαστε ελάχιστες μέρες πριν την εφαρμογή του πιλοτικού προγράμματος για την επαναλειτουργία ουσιαστικά χώρων σαν τον ”Οδυσσέα” που είχε τόσο μα τόσο άδοξο τέλος, αλλά αναγνωρίστηκε επιτέλους από κάποιους και η συνεισφορά της ίδιας της κοινότητας και οργανώσεων που έχουν ενσωματώσει εργασιακά μέλη της, αυτής που όπως προανάφερα μένει μία ζωή “απ’ έξω” και παραγκωνισμένη στο περιθώριο. Γιατί ο λόγος της κοινότητας εκφέρεται ακριβώς από συλλογικότητες όπως το Δίκτυο αλλά όπως και η “Πλατφόρμα της Κοινωνίας των Πολιτών για τις Ψυχοδραστικές Ουσίες”, μιά συλλογική προσπάθεια επτά οργανώσεων(Κέντρο Ζωής, PRAXIS, STEPS, Διογένης, Προμηθέας, Θετική Φωνή, Δίκτυο Ομοτίμων) που δραστηριοποιούνται όχι μόνο στο πεδίο, αλλά και στο δύσκολο επίπεδο των πολιτικών απέναντι στους χρήστες και τις ουσίες.
Όλα αυτά τα χρόνια αλλά και τις προηγούμενες δεκαετίες λοιπόν ερχόμαστε αντιμέτωποι με αυτό το αφήγημα, που απορρέει από το ιδεολόγημα του ”Πολέμου κατά των Ναρκωτικών” της εποχής του Νίξον στις ΗΠΑ, ενός πολέμου που κατά τη γενική ομολογία των ίδιων των εμπνευστών του που αργότερα λογοδότησαν στην Δικαιοσύνη για το πασίγνωστο σκάνδαλο Watergate, ενορχηστρώθηκε για να πλήξει εθνικές κοινότητες όπως οι Αφροαμερικάνοι και οι Ισπανόφωνοι, αλλά και κοινωνικές ομάδες που είχαν γίνει ιδιαίτερα ενοχλητικές την δεκαετία του ’60 με τις ανατρεπτικές ιδέες και την αντίστοιχη δράση τους. Τα ορατά αποτελέσματα αυτού του πολέμου λοιπόν τα έχουμε ζήσει και τα έχουμε νιώσει κυριολεκτικά στο πετσί μας γιατί διάλυσε ολόκληρες κοινότητες ανθρώπων, γιατί τους εξόντωσε ηθικά, υλικά και φυσικά γιατί μας έχει αφήσει μία κληρονομία που βασικός σκοπός μας είναι να αποδομήσουμε πλέον τα κυρίαρχα αφηγήματα της.
Αυτή η εν λόγω κληρονομιά μου ήρθε στο μυαλό, όταν για πρώτη φορά φέτος τον Μάρτιο, βρέθηκα στα γραφεία του ΟΗΕ στη Βιέννη, για τη 62η σύνοδο της επιτροπής Commitee on Narcotic Drugs (CND) και με έκπληξη διαπίστωσα ότι υψηλά ιστάμενοι αξιωματούχοι αλλά και διάφορες υπηρεσίες του Οργανισμού εξακολουθούν να μιλάνε για ένα ”drug free world”, ένα κόσμο “ελεύθερο” ή “απαλλαγμένο” από τα ναρκωτικά. Ένα κόσμο αποστειρωμένο όπου στην ασφυκτική του γεωμετρία δεν χωράνε οι χρήστες. Κάτι εντελώς ανεδαφικό, μετά τα όρια του φαντασιακού δηλαδή που εύκολα μεταφράζεται σε καταστολή και περαιτέρω περιθωριοποίηση και αποκλεισμούς της ήδη πολλαπλά αποκλεισμένης άμεσα θιγόμενης από τις πολιτικές αυτές κοινωνικής ομάδας. Όμως και εκεί κάτι φαίνεται να έχει αλλάζει, μετά τις επίμονες συστηματικές προσπάθειες της Κοινωνίας των Πολιτών, από την αφοσίωση και το μεράκι ακτιβιστών από όλα τα μέρη του κόσμου και από την θαρραλέα στάση οργανώσεων ομοτίμων/peers όπως το INPUD(International Network of People who Use Drugs) το EuroNPUD (European Network of People who Use Drugs) αλλά και το EATG και τόσες άλλες. Αυτή την αλλαγή την παρατηρεί κανείς όταν διαπιστώνει με τα ίδια του τα μάτια όπως εγώ ότι 31 υπηρεσίες του ΟΗΕ συμπεριλαμβανομένου του United Nations Office on Drugs and Crime στα γραφεία του οποίου γίνεται αυτή η ετήσια σύνοδος, υιοθετήσανε εν τέλει κοινές θέσεις στις πολιτικές για τα ναρκωτικά και την υποστήριξη της αποποινικοποίησης της κατοχής και χρήσης παρανόμων ψυχοδραστικών ουσιών.
Αυτόν τον ανακουφιστικό άνεμο αλλαγής τον διαπίστωσα επίσης διαβάζοντας τις νέες “Διεθνείς Οδηγίες για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και τις πολιτικές για τα Ναρκωτικά” (International Guidelines on Human Rights and Drug Policy). Είχαν μόλις κυκλοφορήσει και καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα του φαινομένου των ναρκωτικών και δείχνουν συγκεκριμένα πως τα ανθρώπινα δικαιώματα παραβιάζονται συστηματικά από τις επιβαλλόμενες απαγορευτικές πολιτικές πάνω στο φαινόμενο. Ακολουθώντας αυτές τις κατευθυντήριες οδηγίες τα κράτη-μέλη του ΟΗΕ θα καταστούν ικανά να αναπτύξουν συμβατές με τα ανθρώπινα δικαιώματα δικαιότερες πολιτικές. Και οφείλω να ομολογήσω ότι με παρηγόρησε γιατί για άλλη μία φορά συνειδητοποίησα ότι είμαστε οι ίδιοι άνθρωποι από όλα τα μέρη του κόσμου, οι άμεσα θιγόμενοι-μέλη της ευρύτερης κοινότητας που δραστηριοποιούμαστε σε οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών, που υποστηρίζουμε αυτές τις αξίες και αυτές τις θέσεις σθεναρά. Που είμαστε και θα είμαστε για πάντα πολέμιοι των απαγορεύσεων και των ιδεολογικών αγκυλώσεων που γεννάνε την παραβατικότητα και καταστρέφουν ζωές. Με παρηγόρησε επίσης απέναντι στο αποτρόπαιο θέαμα που αντίκρυζε κανείς σε “περίπτερα” (κιόσκια) στον εκθεσιακό χώρο κρατών όπως των Φιλιππίνων και της Σαουδικής Αραβίας όπου η κάνναβη παρουσιαζόταν σαν ιδιαίτερα επικίνδυνο και θανατηφόρο ναρκωτικό και οι μονάδες καταστολής παρουσιαζόντουσαν σε προπαγανδιστικά κόμικς σαν υπερήρωες που όφειλε κάποιος να καταδώσει ακόμα και στενούς συγγενείς του με την υποψία και μόνο ότι έκαναν κάποιου είδους χρήση. Μία επίδειξη δύναμης από το καθεστώς του Ντουτέρτε που περιμένει μέρες σαν την σημερινή για να προβούν σε ωμότητες ενάντια σε ανυπεράσπιστους, φτωχούς και ευάλωτους ανθρώπους. Κάτι που συμβαίνει και στην Κίνα με δημόσιες εκτελέσεις ακόμα και ανηλίκων και σε άλλες χώρες της Ασίας που εφαρμόζουν κατά γράμμα το ιδεολόγημα του “War on Drugs”.
Και απέναντι σε όλα αυτά και αρκετά άλλα αποκαρδιωτικά φαινόμενα είναι αυτός ο άνεμος της αλλαγής που με ανακουφίζει και στο τώρα στη χώρα μας που φαίνεται να συμπαρασύρει στο πέρασμα του ιδεοληψίες και αγκυλώσεις δεκαετιών που αναπαριστούν τους χρήστες ως επικίνδυνους παράφρονες εγκληματίες ή ως άβουλα και νοητικά στερημένα όντα στη καλύτερη περίπτωση, που δεν έχουν κανένα δικαίωμα στην αυτοδιάθεση και στην ισότιμη συμμετοχή στα κέντρα λήψης των αποφάσεων που θίγουν άμεσα τις ζωές τους και χρειάζονται “διαμεσολαβητές” και “αντιπροσώπους” γιατί δεν τα καταφέρνουν μόνοι τους.
Με όλες τις αστοχίες του, με όλα τα πιθανά κενά και τις παραλείψεις, νομοθετικές ρυθμίσεις σαν κι αυτή για τους Χώρους Επιτηρούμενης Χρήσης είναι παραπάνω από καλοδεχούμενες και είναι μέρος αυτής της ιδιαίτερης και ιστορικής αλλαγής που συντελείται σε τοπική και διεθνή κλίμακα.
Και είναι στο χέρι του κάθε ατόμου και συλλογικότητας πλέον αν θα είναι μέρος αυτής της ελπιδοφόρας αλλαγής ή αν θα παραμείνουν αγκυλωμένες σε πρακτικές και ιδεοληψίες του όχι και τόσο μακρινού παρελθόντος που οδήγησε στην καταστροφή και στο θάνατο αναρίθμητες ψυχές. Γιατί για κάποιους από εμάς κάθε μέρα είναι μία “Παγκόσμια Ημέρα” και οφείλουμε απέναντι σε τόσους φίλους και συγγενείς που χάσαμε από αυτόν τον πόλεμο να αγωνιζόμαστε καθημερινά για να μην χαθούνε άδικα τόσες μα τόσες ζωές που για κάποιους ήταν “ανάξιες να βιωθούν” μόνο και μόνο επειδή έκαναν χρήση.
