Ντάνες & Πολιτεία: ένας πρώτος απολογισμός μίας ακόμη ημερίδας για την εργασία στο σεξ

“Ζητάμε νομιμοποίηση, όπως γίνεται σε κάθε εργασία. Γιατί αδιαφορεί τόσο το κράτος;”
– Άννα Κουρουπού, Διευθύντρια Red Umbrella Athens

Την Πέμπτη 2 Ιουνίου, Διεθνή Ημέρα των Ατόμων που Εργάζονται στο Σεξ, πραγματοποιήθηκε στην Αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου του Δημαρχείου Αθηναίων εκδήλωση του Συλλόγου Οροθετικών Ελλάδας «Θετική Φωνή» σε συνεργασία με το «Red Umbrella Athens» και υπό την αιγίδα του Δήμου Αθηναίων, σχετικά με την εργασία στο σεξ στην Ελλάδα.
Αυτό που κατέστη σαφές καθ’όλη τη διάρκεια της εκδήλωσης είναι η ανάγκη αλλαγής του Νόμου 2734/1999 αναφορικά με την εργασία στο σεξ, ο οποίος δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα και κρίνεται ελλιπής και αναχρονιστικός.

Το ισχύον νομικό πλαίσιο καθιστά εξαιρετικά δύσκολη τη νόμιμη εργασία στο σεξ, ιδίως στην Αθήνα όπου η πλειοψηφία των οίκων ανοχής λειτουργούν χωρίς άδειες, ενώ αφήνει απροστάτευτα τα άτομα που παρέχουν σεξουαλικές υπηρεσίες. Το 2017 η νομική αυτή αναθεώρηση είχε αναγνωριστεί ως αναγκαία από όλους τους εκπροσώπους των πολιτικών κομμάτων (ΣΥ.ΡΙΖ.Α, Ν.Δ., ΚΙΝ.ΑΛ., ΑΝ.ΕΛ., Ποτάμι) που συμμετείχαν στην ημερίδα για τη σεξεργασία που οργάνωσε η Θετική Φωνή. Στις 25 Μαΐου του 2020, η εν ενεργεία κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας σύστησε με την Απόφαση 1829/18-5-20 Ομάδα Έργου για τη σεξεργασία (Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη). Το σχετικό πόρισμα ενισχύει το επιχείρημα πως έχει φτάσει η ώρα να προχωρήσουν οι αντίστοιχες ενέργειες.

Η Sabrina Sanchez, Συντονίστρια της Ευρωπαϊκής Συμμαχίας για τα Δικαιώματα των Ατόμων που Εργάζονται στο Σεξ (European Sex Worker Rights Alliance) με αφορμή την ημέρα και την εκδήλωση αναφέρει χαρακτηριστικά:

“[…] όλοι όσοι είμαστε υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, υπέρ των εργασιακών δικαιωμάτων, των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, οφείλουμε να υπερασπιστούμε την αποποινικοποίηση των ατόμων που εργαζόμαστε στο σεξ, μαζί με όλα τα άλλα δικαιώματα. Μόνο όταν θεωρηθούμε εργαζόμενοι/ες, […] μόνο αν διαθέτουμε όλα τα νομιμοποιητικά μας έγγραφα και ενταχθούμε σε ένα καθεστώς νομιμότητας θα μπορούμε να έχουμε το δικαίωμα σε μια σύνταξη για το μέλλον, ένα δάνειο κατοικίας ή πρόσβαση σε οποιοδήποτε άλλο δικαίωμα απολαμβάνουν οι εργαζόμενοι εν γένει, εκτός από εμάς τις σεξεργάτριες και τους σεξεργάτες. Γιατί, η εργασία στο σεξ ΕΙΝΑΙ εργασία”.

Σε μήνυμα χαιρετισμού της πρωτοβουλίας, η Catherine Healy, ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των ατόμων που εργάζονται στο σεξ (Sex Workers’ Collective Νew Zealand) εξηγεί τα όσα άλλαξαν στη Νέα Ζηλανδία μετά την αποποινικοποίηση της σεξεργασίας το 2003 στις συνθήκες εργασίας, τις σχέσεις με την αστυνομία και τη στάση των μέσων μαζικής ενημέρωσης, αλλά καταλήγει ότι παρά τις θετικές εξελίξεις, το νεοζηλανδικό μοντέλο ακόμη χρήζει βελτιώσεων: μετανάστες/τριες και πρόσφυγες δε δικαιούνται να ασκήσουν το επάγγελμα, ενώ συνεχίζουν να υφίστανται διακρίσεις και στίγμα.

Η Κατερίνα Γκαγκάκη, Αντιδήμαρχος Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Κοινωνίας των Πολιτών, άνοιξε την εκδήλωση λέγοντας πως “είναι τιμητικό να βρισκόμαστε εδώ σήμερα και να δημιουργούμε ένα χώρο επαφής όλων των φορέων που επί χρόνια δουλεύουν για την εργασία στο σεξ”.

Ο Νίκος Δέδες, Πρόεδρος της Θετικής Φωνής, ανέφερε ότι υπάρχει άμεση ανάγκη για ένα νέο νομοσχέδιο, δηλώνοντας σχετικά πως “ακόμα και αν ο νόμος του 1999 ήταν τέλειος, δε θα μπορούσε να καλύπτει τις ανάγκες του σήμερα. Στην πραγματικότητα, όμως, είναι αποτυχημένος, αφού […] υποθάλπει ένα πλαίσιο παρανομίας”. Στο χαιρετισμό του ο Γιώργος Σταμάτης, Γενικός Γραμματέας Κοινωνικής Αλληλεγγύης & Καταπολέμησης της Φτώχειας του Υπουργείου Εργασίας, δήλωσε πως “η Αθήνα πρέπει να γίνει μια συμπεριληπτική πόλη όπου όλοι οι πολίτες θα έχουν υποχρεώσεις, αλλά και δικαιώματα. Και ένα τέτοιο δικαίωμα είναι το δικαίωμα στην εργασία”. Υποστήριξε ακόμη την αυτοδιάθεση του σώματος κάθε ατόμου όπως αυτό κρίνει. Ο Νάσος Ηλιόπουλος, Εκπρόσωπος Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ, σημείωσε πως η σεξεργασία είναι ένα ζήτημα αόρατο για την Ελληνική Πολιτεία, και υποστήριξε ότι οι σχετικές διεργασίες θα πρέπει να συντονιστούν από το Υπουργείο Εργασίας αντί του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη.

Η Πάολα Ρεβενιώτη, υποψήφια βουλευτής Α’ Αθηνών του Μέρα25, κατέδειξε την ανάγκη να προστατευτούν τα δικαιώματα, η αξιοπρέπεια και οι ζωές των ατόμων που εργάζονται στο σεξ, αλλά και να κατοχυρωθούν τα εργασιακά δικαιώματα και η υγειονομική-εργασιακή ασφάλιση, ενώ μίλησε για την ταξικότητα του ζητήματος. Η ιστορικότητα της εκπροσώπησης ενός πολιτικού κόμματος από μία τρανς γυναίκα με εμπειρία σεξεργασίας σημειώθηκε από την Άννα Κουρουπού και χειροκροτήθηκε ένθερμα από τα παρευρισκόμενα άτομα. Χαιρετισμό απηύθυνε και ο Υπεύθυνος Επικοινωνίας του προγράμματος Active Citizens Fund Greece και του Ιδρύματος Μποδοσάκη, Γιάγκος Αντίοχος, ο οποίος αναφέρθηκε σε “ώσμωση ατόμων από το πεδίο και από την Πολιτεία” με τρόπο που μπορεί να φέρει λύση σε σημαντικά προβλήματα ευπαθών κοινωνικών ομάδων.

Στη συνέχεια παρουσιάστηκε από την Άννα Κουρουπού, Διευθύντρια του Red Umbrella Athens, το έργο της δομής η οποία αποτελεί πρωτοβουλία της Θετικής Φωνής και οι υπηρεσίες ενδυνάμωσης των ατόμων που εργάζονται στο σεξ, ενώ η νομική σύμβουλος του Red Umbrella Athens, Αγγελική Σουγλέ, παρουσίασε το πρόγραμμα “Dana – ενδυναμώνοντας τα άτομα που εργάζονται στο σεξ”, το οποίο υλοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος Active Citizens Fund, με διαχειριστή επιχορήγησης το Ίδρυμα Μποδοσάκη και το SolidarityNow και φορέα υλοποίησης τη Θετική Φωνή.

Εργασιακά δικαιώματα & σεξεργασία

Η πρώτη συνεδρία με τίτλο “Εργασιακά Δικαιώματα & Σεξεργασία” ξεκίνησε με την τοποθέτηση της συντονίστριας Ελίζας Γκορόγια, Υπεύθυνης Διεκδίκησης & Επικοινωνίας της Θετικής Φωνής, ότι “φεμινισμός που δεν συμπεριλαμβάνει τα άτομα που εργάζονται στο σεξ και μιλάει εξ ονόματος άλλων είναι ένας επικίνδυνος φεμινισμός”. Η Δήμητρα Κανελλοπούλου, Πρόεδρος του Σωματείου Εκδιδόμενων Προσώπων Ελλάδας, ανέφερε ότι ο νόμος του 1999 δημιούργησε μια πληθώρα προβλημάτων χωρίς δυνατότητα επίλυσης και ότι στην Αθήνα ισχύει ένα καθεστώς ανομίας λόγω των συνθηκών που επιβάλλει το ισχύον νομικό πλαίσιο. Η Άννα Κουρουπού δήλωσε: “Το κράτος οφείλει να προστατεύσει και να διαφυλάξει, αν μη τι άλλο, την ψυχική ισορροπία τόσων ατόμων. Η Πολιτεία πρέπει να δώσει βάση στον αδύναμο”. Ο Χρήστος Σαγρέδος, Πρόεδρος του Δικτύου Ενδυνάμωσης Σεξεργαζομένων (Δ.Ε.Σ.), αναφέρθηκε στην ανδρική σεξεργασία και στη σεξεργασία στο διαδίκτυο. Αναφερόμενος στην αναγκαιότητα αποσύνδεσης της σεξεργασίας ως κάτι που συμβαίνει μόνο σε οίκους ανοχής, ο πρόεδρος του Δ.Ε.Σ. συνέδεσε το «μπουρδέλο» με συγκεκριμένες – συνήθως οικονομικά χαμηλότερες τάξεις, τονίζοντας πως η ελίτ – ακόμα κι απ’τον χώρο της πολιτικής ή της εκκλησίας – τείνει να προτιμά την ιδιωτικότητα του σπιτιού ή ενός ξενοδοχείου. Ο Χρήστος Σαγρέδος τόνισε ακόμη τη σημασία της συμμετοχής των ίδιων των σεξεργαζόμενων ατόμων σε οποιαδήποτε προσπάθεια για νομοθετική μεταρρύθμιση και όχι ειδικών που “ξέρουν περισσότερα για εμάς, χωρίς εμάς”. Η Αθηνά Μιχαλακέα, Νομική Σύμβουλος του Δ.Ε.Σ., έδωσε έμφαση στην ανάγκη για την αναγνώριση όλων των μορφών σεξεργασίας ως εργασία, χωρίς να υπάρχει ειδικό καθεστώς, τόνισε πως η πλήρης αποποινικοποίηση διευκολύνει τα σεξεργαζόμενα άτομα να καταγγέλουν περιστατικά κακοποίησης που δέχονται και αναφέρθηκε στους χωροταξικούς και άλλους περιορισμούς του παρόντος νόμου. Στο τέλος της συνεδρίας, η Άννα Κουρουπού επεσήμανε: “Ζητάμε νομιμοποίηση, όπως γίνεται σε κάθε εργασία. Γιατί αδιαφορεί τόσο το κράτος;”.

Τι προκλήσεις καλείται να επιλύσει η νομοθεσία & οι τοποθετήσεις των πολιτικών εκπροσώπων

Σε εισήγησή του, ο Βαγγέλης Μάλλιος, Διδάκτωρ Νομικής και δικηγόρος, έκανε μια αναδρομή σε όλους τους νόμους που έχουν υπάρξει στην Ελλάδα σχετικά με τη σεξεργασία και τόνισε ότι διαχρονικό χαρακτηριστικό της ελληνικής σχετικής νομοθεσίας είναι η έμφαση στη δημόσια υγεία και η σύνδεση της σεξεργασίας με την μετάδοση αφροδισίων νοσημάτων, ενώ παρουσίασε τις προκλήσεις που καλείται να επιλύσει η νομοθεσία. 

Η δεύτερη συνεδρία με τίτλο “Η Επόμενη Μέρα στη Νομοθεσία για την Εργασία στο Σεξ” έγινε υπό το συντονισμό του Γρηγόρη Βαλλιανάτου, μέλους του Διοικητικού Συμβουλίου της Θετικής Φωνής. Ο Γ. Βαλλιανάτος τόνισε ότι “οι πολιτικοί, που δεν νομοθετούν και αφήνουν κενά, είναι εγκληματίες και συνεργούν στο trafficking” και ζήτησε από τα παρευρισκόμενα άτομα να τηρήσουν ενός λεπτού σιγή για τη βία που αντιμετωπίζουν διαχρονικά τα σεξεργαζόμενα άτομα.

Ο νόμος πρέπει να αλλάξει άμεσα, να μην εξωθεί στην παρανομία και να ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.

Στη συνέχεια παρουσιάστηκαν οι θέσεις των εκπροσώπων πολιτικών κομμάτων σχετικά με το θέμα. Ο Παύλος Ζορμπάς, εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ και Νομικός Σύμβουλος δύο Υπουργών Εργασίας το διάτημα 2015-2019, δήλωσε πως από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ είχε συνταχθεί και σχεδόν ολοκληρωθεί νομοσχέδιο το οποίο δεν κατατέθηκε, λόγω του ότι θα χρειαζόταν να προηγηθούν αλλαγές του ποινικού κώδικα και του ότι δεν υπήρξε ο απαραίτητος πολιτικός χρόνος. Το νομοσχέδιο θα ήταν ριζικά διαφορετικό από το ισχύον, με ενδεικτικές διαφοροποιήσεις την αδειοδότηση επαγγέλματος από την Περιφέρεια, την αυτοματοποίηση της διαδικασίας αδειοδότησης, την ανώνυμη κάρτα εργασίας, την προστασία των ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων, τον ορισμό πλαισίου για διαφήμιση των υπηρεσιών, τους λιγότερους χωροταξικούς περιορισμούς, αλλά και την πρόβλεψη για το φαινόμενο της μη συναινετικής αφαίρεσης προφυλακτικού (stealthing) όσο και για τη νομιμοποίηση οροθετικών ατόμων που ασκούν το επάγγελμα και έχουν μη ανιχνεύσιμο ιικό φορτίο, άρα είναι και μη μεταδοτικά (U=U) όπως προβλέπει και η σύσταση ILO200. Στη συνέχεια, τοποθετήθηκε ο Κρίτων Αρσένης, Βουλευτής Δυτικής Αττικής και εκπρόσωπος του Μέρα25, ο οποίος δήλωσε ότι ο νόμος πρέπει να αλλάξει άμεσα, να μην εξωθεί στην παρανομία και να ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Αναφέρθηκε μάλιστα και στην διαπόμπευση των οροθετικών γυναικών το 2012, οι υπαίτιοι της οποίας “πρέπει να τιμωρηθούν” και δεσμεύτηκε για άμεσες κινήσεις του μέσα στις επόμενες εβδομάδες. Ακολούθησε ο Δημήτριος Μάντζος, Εκπρόσωπος Τύπου του ΚΙΝΑΛ – ΠΑΣΟΚ, ο οποίος δήλωσε πως είναι σαφές ότι υπάρχουν σοβαρά ζητήματα που πρέπει να ρυθμιστούν με κύριους σκοπούς την εξάλειψη του στίγματος, την καταπολέμηση της βίας και τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας. Ζήτησε να ληφθούν υπόψη μοντέλα άλλων χωρών για να αλλάξει η νομοθεσία, να χορηγείται πιστοποιητικό άσκησης επαγγέλματος αορίστου χρόνου με ισχύ σε ολόκληρη την ελληνική περιφέρεια και να δημιουργηθεί οργανωμένη γραμμή ψυχολογικής υποστήριξης από την Πολιτεία, ώστε να αντιμετωπίζονται οι ψυχολογικές συνέπειες τυχόν βίας ή εκμετάλλευσης. Τέλος, ο Γιώργος Σταμάτης, εκπρόσωπος της Νέας Δημοκρατίας χαρακτήρισε το πόρισμα της Ομάδας Έργου για τη σεξεργασία (Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη) ως “νίκη της κοινότητας”, ζήτησε να ενδυναμωθούν οι οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών και συμφώνησε ότι το θέμα θα έπρεπε να είναι αρμοδιότητα του Υπουργείου Εργασίας. 

Η ανάγκη ενός νέου νόμου για τη σεξεργασία κρίθηκε ως επιτακτική από τους εκπροσώπους όλων των πολιτικών κομμάτων που παρέστησαν, γεγονός που γεννά προσδοκίες και ελπίδες για άμεση λήψη ενεργειών και πραγματοποίηση ουσιαστικών αλλαγών που θα βελτιώσουν τη ζωή και θα προάγουν τα δικαιώματα των σεξεργαζόμενων ατόμων, μιας από τις πλέον περιθωριοποιημένες και αφανείς – για την Πολιτεία – κοινωνικές ομάδες.

Ως Θετική Φωνή χαιρετίζουμε την ιστορική αυτή συνάντηση και δεσμευόμαστε να συνεχίσουμε το έργο μας μέχρι οι εξαγγελίες των κομμάτων και της κυβέρνησης να υλοποιηθούν – χωρίς καμία άλλη καθυστέρηση – στη βάση του κατεπείγοντος.

Τέλος, υπενθυμίζουμε πως δεν υπάρχει ισότητα για τις γυναίκες, τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα και τα εργασιακά χωρίς τα δικαιώματα των ατόμων που εργάζονται στο σεξ.

Μάθετε περισσότερα για το Red Umbrella Athens – Κέντρο Ενδυνάμωσης ατόμων που εργάζονται στο σεξ εδώ.

Φωτογραφίες: Γιάννης Μποζιάρης

Το έργο “DANA: ενδυναμώνοντας τα άτομα που εργάζονται στο σεξ” υλοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος Active Citizens Fund, με φορέα υλοποίησης τη Θετική Φωνή.

Το πρόγραμμα Active Citizens Fund, ύψους € 13,5 εκ., χρηματοδοτείται από την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν και τη Νορβηγία και είναι μέρος του χρηματοδοτικού μηχανισμού του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) περιόδου 2014 – 2021, γνωστού ως EEA Grants. Το πρόγραμμα στοχεύει στην ενδυνάμωση και την ενίσχυση της βιωσιμότητας της κοινωνίας των πολιτών και στην ανάδειξη του ρόλου της στην προαγωγή των δημοκρατικών διαδικασιών, στην ενίσχυση της συμμετοχής των πολιτών στα κοινά και στην προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τη διαχείριση της επιχορήγησης του προγράμματος Active Citizens Fund για την Ελλάδα έχουν αναλάβει από κοινού το Ίδρυμα Μποδοσάκη και το SolidarityNow.

Διαβάστε περισσότερα εδώ: www.activecitizensfund.gr